جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 347
بررسی آداب و رسوم خانقاهی در متون منثور متصوفه تا قرن هفتم هجری
نویسنده:
فاطمه سادات طاهری ، زهرا کوچکی سنجانی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان : دانشگاه کاشان ,
چکیده :
در دوره­ های اولیه تشکیل تصوف به تدریج صوفیان با محوریت مشایخ برجسته، خانقاه­ ها را به عنوان بزرگترین و گسترده ­ترین نهاد اجتماعی متصوفه تشکیل دادند. پس از تثبیت تصوف، خانقاه در عرفان اسلامی- ایرانی به عنوان جایگاه تجمع مشایخ و صوفیان و در نتیجه تربیت مریدان قرار گرفت. خانقاه­ ها نقش و اهمیت بسزایی در پرورش، تربیت و تکامل مریدان داشتند. از آنجا که برای زندگی مسالمت ­آمیزِ گروهی، رعایت آداب و مقرراتی خاص ضرورت دارد؛ پس بر طبق این قاعده، بزرگان طریقت نیز برای ایجاد آرامش و فراغت خاطر که لازمۀ ذکر و عبادت و خودسازی است در نظام خانقاهی که مکانی برای زندگی دسته­جمعیِ صوفیان بود به وضع آداب و رسومی خاص پرداختند که این آداب، مقررات لازم ­الاجرایی را برای مریدان از قبل از ورود ایشان به خانقاه تا هنگام خروج در نظر می ­گیرد تا ضمن فراهم­ ساختن امنیت خاطر صوفیان در خانقاه با وضع قوانین خاصِ ناظر بر تنبیه و مجازات افراد خاطی با جلوگیری از بروز اختلاف میان ایشان به تکامل عرفانی و بخصوص اخلاقی آن‌ها کمک کند. نگارندگان این مقاله می­ کوشند برای اولین ­بار به هدف انعکاس نقش و اهمیت خانقاه ­ها در رشد و تکامل عرفان اسلامی، آداب و رسوم خانقاهی را براساس برجسته­ ترین متون منثور صوفیه تا قرن هفتم هجری که دورۀ عرفان عملی محسوب می‌شود، بازنمایند.
صفحات :
از صفحه 67 تا 98
توحید و نسبت آن با علم و عمل
نویسنده:
محمود یوسف‌ثانی، محمد کوکب
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: انجمن علمی عرفان اسلامی ایران,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
پژوهش حاضر متکفل بررسی معنا و مفهوم توحید و ربط و نسبت آن با علم و عمل است. عرفان اسلامی به دو پرسش کلیدی «توحید چیست؟» و «موحد کیست؟» در دو حوزه عرفان نظری و عرفان عملی پاسخ می‌دهد. در عرفان نظری، حاقّ معنای توحید آشکار می‌شود و در عرفان عملی به‌ تبلور این معنا در عینیت خارجی توجه می‌شود. در این پژوهش تلاش گردیده است تا به این دو پرسش اساسی – که درواقع پرسش از نسبت علم و عمل با یکدیگر و این هر دو با مفهوم توحید است – ضمن تبیین مراتب تشکیکی توحید و موضع و جایگاه علم و عمل در هریک از این مراتب، پاسخ داده شود.
صفحات :
از صفحه 243 تا 265
"وو- وی"، مهم‌ترین وصف انسان کامل از دیدگاه لائوزی
نویسنده:
طاهره توکلی ، افسانه کاظمی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان : دانشگاه کاشان ,
چکیده :
در مکتب دائویی انسان کامل یا «شنگ ژن» به کسی اطلاق می‌شود که در هماهنگی با دائو و طبیعت عمل نماید. حکیم بودن در همراه بودن با دائو معنا می‌یابد و به همین جهت، ویژگی اصلی انسان فرزانه در مفهوم "وو-وی" یا "بی عملی" جلوه گر است. دائو آن حقیقتی است که سیر طبیعی و خودانگیختگی هر موجودی برآن استوار است، از این رو وظیفه هر فردی این است که در مسیر دائو مانعی ایجاد نکند و بگذارد دائو به سیر خود ادامه دهد. در نتیجه هرچیزی طبق خودانگیختگی و سیر تکوینی‌اش، به ظهور می‌رسد. دائو خود همیشه بدون عمل (وو- وی) است؛ با این حال همه چیز را به وجود می‌آورد. انسان در صورتی می‌تواند به حقیقت دست یابد و آن را در اختیار بگیرد که به‌طور طبیعی عمل کند؛ در واقع عمل نکردن چیزی جز همنوایی با دائو نیست. حکیم دائویی کسی است که اجازه می‌دهد جریانات عالم به آزادی در او و سراسر عالم سریان یابند و به دنبال آن، هم خود وی و هم جهان، در آرامش و سکون دائو به وحدت دست می‌یابند. وی همه پیش فهم‌های آموخته و اکتسابی را به کنار می‌نهد و وجود فردی خود را با همه اشیای عالم یکی می بیند. او از هرگونه تجاوز ارادی، ساختگی و تصنّعی درون طبیعت پرهیز دارد. همانطور که در طبیعت همه چیز خود به خود، در سکوت و آرامش به وجود می‌آید و طبیعت وظایف خود را بدون گزافه‌گویی و خودنمایی نمایان می‌سازد، آدمی هم باید امور را در مسیر طبیعی خود و به دور از اغراض و منفعت‌سنجی شخصی انجام دهد.
صفحات :
از صفحه 59 تا 82
بررسی زمینه‌های قرآنی عناوین منازل السائرین بر اساس محور جانشینی
نویسنده:
مهدی مطیع , سوده اسعدی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان : دانشگاه کاشان ,
چکیده :
گرایش به معنویت و نگاه‌های عارفانۀ دینی در دورۀ معاصر و نیاز مبرم به بازبینی متون عرفانی، پژوهشگران را بر آن می‌دارد تا نگاهی دوباره به آثار عرفانی دوره‌های گذشته بیندازند. از سویی، نگاه‌هایی با تفسیر عارفانه یا رویکرد عرفانی به قرآن مجید، زبان این کتاب را برای فهم مخاطبان امروز، ساده‌تر می‌کند. در بازار ارائۀ مکاتب مختلف عرفانی، آن دسته از منابع که مطابقت بیشتری با مفاهیم کلام وحی دارند، هم معتبرترند و هم ماندگارتر و به حق نزدیک‌تر. از این میان، یکی از ارزشمندترین متون برجای مانده در حوزۀ متون عرفانی، منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری است. ویژگی این کتاب تطبیق منازل سلوک با مفاهیم قرآن کریم است. خواجه عبدالله در این کتاب، با استناد به آیات شریفۀ قرآن، در ابتدای هر باب، منازلی برای تشنگان حقیقت و سلوک اهل معرفت معرفی کرده است. بنابر‌این، این پژوهش در‌صدد تفسیری قرآنی از متن عرفانی خواجه عبدالله و تفسیری عرفانی برگرفته از کتاب منازل السائرین از قرآن کریم است. در این راستا نویسندگان تحقیق حاضر با بهره‌گیری از روش معناشناسی تعاریف، در توصیفات و تقسیمات خواجه عبدالله انصاری در کتاب منازل السائرین تأمل کرده و بر اساس محور جانشینی مفاهیم، به تبیین منشأ قرآنی آموزه‌های این کتاب پرداخته‌اند.
صفحات :
از صفحه 145 تا 174
مقایسه دستورات عرفانی خواجه عبدالله انصاری و قواعد رهبانی بندیکت قدیس
نویسنده:
محمدرضا موسوی فراز
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان : دانشگاه کاشان,
چکیده :
در این مقاله، دستورات بندیکت قدیس (480- 547 م) به شاگردان راهبش و رهنمودهای عرفانی خواجه عبدالله انصاری (396- 481 ه.ق) با تأکید بر کتاب قواعد بندیکت و منازل السائرین خواجه مقایسه شده است. این مقایسه با روش توصیفی- تحلیلی به هدف آشکار کردن همگرایی و هم‌سنخی دو شخصیت انجام شده است. اهمیت این موضوع با توجه به جایگاه تأثیرگذار این دو شخصیت در دو دین و نیاز موحدین به همگرایی، روشن می‌شود. در این مقایسه تنها به رهنمودهای عرفانی و رهبانی دو طریقه پرداخته می‌شود. بیداری، توبه، تعقل، یاد مرگ و روز قیامت، دوری از دنیا، ترک گناه، اخلاص نیت، تسلیم، صبر، اخلاق، تواضع، ذکر و محبت از دستورهای سلوکی مشترک بندیکت و خواجه است که مورد مقایسه قرار گرفته است. بندیکت و خواجه در مسائلی درباره توبه و نگرش به دنیا اختلاف دارند. از مجموع مباحث نتیجه می‌شود که آراء بندیکت و خواجه در مؤلفه‌های بسیاری، یکسان یا شبیه هستند. سپس شباهت‌ها و تفاوت‌ها تحلیل شده است. ریشه مشابهت رهنمودهای سلوکی بندیکت و خواجه این است که خاستگاه معرفتی آن دو، ادیان آسمانی مسیحیت و اسلام است که بر اساس فطرت مشترک انسانی هستند.
صفحات :
از صفحه 203 تا 240
بررسی تحولات درزمانی تعاریف عرفان و تصوف بر اساس متون نثر صوفیه تا سدۀ سیزدهم هجری
نویسنده:
مهدی رضائی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان : دانشگاه کاشان,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
عرفان و تصوف اسلامی، میراث معنوی تمدن اسلامی است که از بدو پیدایش تاکنون تحولات بسیاری یافته و به سبب عوامل درونی انشعاب­های فراوانی درآن ایجاد شده ­است. یکی از مهم­ترین عرصه‌های ظهور این انشعاب­ها در تعاریفی است که مشایخ و صوفیان از تصوف و عرفان ارائه داده ­اند. در این پژوهش سعی ­می ­شود به شیوۀ تحلیل محتوا، و رویکرد درزمانی، با مطالعۀ­ کتب معتبر نثر صوفیانۀ فارسی از ابتدا تا سدۀ سیزدهم هجری و استخراج و دسته ­بندی تعاریف، سیر تحولات این تعاریف در سده­ های مختلف بررسی شود. این مقاله مشخص ­می­ کند که گذر زمان چه تغییراتی در تعاریف عرفان و تصوف ایجاد کرده و همچنین عوامل ایجاد تفاوت­ها در تعاریف را بررسی ­می­ کند. با دسته­ بندی و بررسی درزمانی تعاریف، می­ توان­ گفت در تعاریف ارائه­ شده در طول این سده ­ها قطعاً همیشه شش محور اساسی مورد توجه­ بوده ­است که ریاضت، تصفیۀ درون، مباحث نظری، دشواری تعریف، مقایسه با دیگر نحله‌ها و نتایج سلوک از آن ­جمله ­اند؛ اما توجه به محورهای تعاریف در سده ­های مختلف یکسان نیست؛ به­ گونه ­ای­ که مثلاً محور نتایج سیر سلوک در سده‌های چهارم، هشتم و نهم هجری بیشتر مورد توجه ­بوده ­است؛ در حالی ­که در دیگر قرن­ها کمتر بدان توجه ­شده‎ که این امر خود معلول عوامل زمانی است.
صفحات :
از صفحه 39 تا 66
چگونگی استفادۀ عارفان از حدیث «الفقر فخری» و رویاروییِ محدثان با این روایت
نویسنده:
احمد خالدی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان : دانشگاه کاشان ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در بسیاری از متون عرفانی عبارت «الفقر فخری و به افتخر»؛ به عنوان سخنی از حضرت رسول، صلی‌ الله ­علیه ­وآله ­و سلم، گزارش شده و کهن­ترین نقل این روایت نیز در منابع عرفانی است. بسیاری از نویسندگان عارف، هنگام بحث درباره موضوع «فقر» از این سخن سود جسته­ اند؛ اما در منابع روایی به‌ویژه کتبی که دربارۀ روایات جعلی نوشته شده است، این سخن را به عنوان حدیثی جعلی و منسوب به حضرت رسول«ص»، معرفی کرده ­اند؛ زیرا برای آن سلسله سندی متقن گزارش نشده و گویا پیدایی آن در منابع اسلامی، سدۀ پنجم هجری باشد. نوشتار حاضر نگاهی است به چگونگی کاربرد و تغییر این سخن در منابع عرفانی و همچنین دیدگاه حدیث ­پژوهان درباره آن.
صفحات :
از صفحه 39 تا 64
نخستین تبیین احوال و مقامات عرفانی در مناجات «خَمسَ عَشَرَه»
نویسنده:
محمد مشهدی نوش‌آبادی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان : دانشگاه کاشان ,
چکیده :
«احوال» و «مقامات» از مفاهیم اساسی در عرفان اسلامی است. این دو اصطلاح کم و بیش در آثار صوفیه قرن سوم به بعد مطرح شده است. سؤال اساسی این است که مفهوم مقامات و احوال سلوک را چه کسی برای اولین بار مطرح کرد؟ برخی از محققان بر آنند که این مبحث، اولین بار در تعالیم امام صادق(ع) مطرح شده است. ادعای ما در این مقاله آن است که مناجات «خَمسَ عَشَرَه» که از امام علی بن حسین(ع) بر جای مانده است، اولین طرح مقامات و احوال در جهان اسلام است. بنابراین، پس از مقدمه ­ای درباره مفهوم حال و مقام، در سه محور به اثبات این مدعا می‌پردازیم. بخش اول به سابقه انتساب مبحث مقامات به ائمه شیعه- امام علی «ع» و امام جعفر صادق(ع)، اختصاص دارد؛ بخش دوم و اصلی نوشتار، به معرفی و تبیین مناجات خَمسَ عشره به عنوان مناجاتی واجد ساختار مقامات عرفانی پرداخته است و در سومین بخش، مقایسه بسامد واژگانی این مناجات با دیگر ادعیه عرفانی امامان شیعه و همچنین مقایسه اجمالی این واژگان با اصطلاحات به کار رفته توسط زهاد و صوفیه سده اول و دوم، مطرح شده است. ماحصل بررسی نگارنده این است که هم صحت انتساب مناجات «خَمسَ عَشَرَه» به امام، اطمینان‌بخش است و هم ساختار این مناجات، مبتنی بر ترقی روحی عارف و طی مقامات عرفانی است؛ در نتیجه امام علی بن حسین(ع) مقامات سلوک را برای نخستین بار در جهان اسلام تبیین نموده اند.
صفحات :
از صفحه 215 تا 240
ویژگی‌های سرّ در کشف‌المحجوب و مطابقت آن با ‌متون منثور صوفیه
نویسنده:
حجت کجانی حصاری
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان : دانشگاه کاشان ,
چکیده :
«سِرّ» از مصطلحات رایج صوفیه است که آن را جایگاه مشاهده و یکی از برترین لطایف وجودی انسان دانسته‌اند؛ علاوه بر توصیف­ های مختلف از سِرّ و تبیین ویژگی‌های آن در ضمن عبارات مختلف، در متون منثور عرفانی گاه سِرّ را در معنا با «دل»، «قلب» و «روح» یکی دانسته و در تعاریف مختلف، آن را با همین کلمه در معنایِ «راز» یکسان شمرده‌اند، در صورتی که سرّ مرتبه ­ای ورای روح و جان است. مقاله حاضر بر اساس متن کشف­ المحجوب حدود تعاریف سرّ را مشخص و تفاوت‌ آن را با دیگر لطایف بررسی می ­­کند، و آراءِ نویسندگان متون منثور عرفانی از آغاز تا قرن هشتم هجری را در تعریف و استعمال این واژه­ها معرفی می ­کند و سرانجام به بیان ویژگی­های سرّ از خلال متن کشف‌المحجوب و تطابق آن با سایر آثار عرفانی منثور می­ پردازد.
صفحات :
از صفحه 133 تا 150
جانشینی خدا در اندیشه ملاصدرا
نویسنده:
مرضیه صادقی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران : دانشگاه امام صادق (ع) ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
انسان به عنوان بزرگترین آیه خداوند و جانشین او مسیر تکاملی خود را از قوه محض تا مرتبه تجرد تام با حرکتی جوهری طی می‌کند و به تدریج با رفع تعینات و قیود به وحدت می‌گراید. بر اساس اصول فلسفی صدرایی همه اوصاف و آثار اشیا برخاسته از وجود است و همه موجودات بنابر درجه هستی‌شان از کمالات برخوردارند. در این میان هر انسانی به اندازه ظرفیت وجودی خود مظهر برخی از صفات حق و واجد فضایل و کمالاتی است و می‌تواند با تکمیل دو قوه نظری و عملی مسیر خود به سوی حق را تا رسیدن به مقام فنا ادامه دهد. انسان کامل با دو بال معرفت و بندگی کامل این مسیر را تا پایان طی می‌کند و قابلیت مظهریت جمیع اسما را در خود تحقق می‌بخشد. در مکتب صدرالمتألهین انسان در سلوک عرفانی خود منازل کمالی را در قالب چهار سفر پشت سر می‌گذارد. در سفر اول وی با برداشتن کلیه حجاب های بین خود و ذات حق به مرتبه فنا می‌رسد و در سفر دوم همراه با حق از موقف ذات به کمالات و صفات رسیده و به مقام فنای ذاتی و صفاتی و افعالی دست می‌یابد. سالک در سفر سوم به مقام ولایت بار می‌یابد و به اذن خدا قدرت تصرف در کائنات را به دست می‌آورد و مردم را از آنچه می‌تواند سبب سعادت و شقاوت آنها شود آگاه می‌سازد. در سفر پایانی خود سالک با وجود حقانی خود خلایق را مشاهده می‌کند، در همه چیز جمال حق را می‌بیند و با مردم درباره خدا و صفات و اسما حق و معارف راستین به اندازه استعداد آنها سخن می‌گوید. در این سفر روحانی انسان کامل پس از طی همه به ذات مقدس حق با همه اسما و صفات واصل می‌شود.
صفحات :
از صفحه 88 تا 99
  • تعداد رکورد ها : 347